Şeffaflık
Sonuna kadar şeffaflık olmadan olmaz. Ama gizli, ama kritik, fakat stratejik ile şeffaflıktan uzaklaşmak da olmaz.
İş dünyası kendini sorgulatmadığı, devlet yöneticileri yaptıklarını sorgulatmadığı durumda halk da aynı yöntemi uygulamaya başlar. Hemen her gün yaşıyoruz, bizim oylarımızla seçilenler bizim adımıza karar alıyor ama neden aldıklarını bilmiyoruz. Her gün birileri birilerine bir şeyler satıyor, birileri birilerinden bir şeyler satın alıyor ama neden sattı, neden aldı bilmiyoruz.
Siyasi tarafı Türkiye’nin bu konudaki indexlerdeki sıralamalarına atıf yaparak geçersek, iş dünyasından örnekler durumu müşahhas hale getirebilir.
Çok yakın bir zamanda aynı ürün portföyüne sahip olduğumuz bir firmadan ayrılan satış yöneticisi bir arkadaş ile görüşürken kullandığı bir cümle “Hocam kimse ne aldığını bilmiyor ki, sen satış yöntemini biliyorsan ve birilerini tanıyor ve iyi bir ağa sahipsen satarsın”
Yine başka bir arkadaşla konuşurken Ortadoğu coğrafyası, Türkiye ve gelişmemiş ülkeleri konuşurken “Bu ticari işleri yöneten gelişmiş ülkeler kendi ülkelerinde uygulamadıkları,uygulayamadıkları,uygularlarsa ticari hayatlarının biteceği bütün etik ve ahlaki olmayan yöntemleri Ortadoğu coğrafyası, Türkiye ve gelişmemiş ülkelerde hem uyguluyor hem de yönetiyor” diye bir tespitte bulunduk.
Hatırlanırsa Siemens, Daimler (Mercedes Benz) ve Delta Pine şirketlerinin ABD ve Almanya’da milyonlarca dolar para cezası ödemek zorunda kaldıkları rüşvet skandallarının[1,2] rüşveti verdikleri ülkelerde bir yankısı veya cezası olmadı. Adamlar kendi ülkelerinde ceza aldılar ama esas işi yaptıkları yerlerde hayatlarına aynen devam ediyorlar.
Şeffaflığı sağlamak çok çok önemli. Belkide en önemlisi. Ben herhangi bir iş görüşmesinde hemen projedeki bütün ürünleri bir arada değerlendirseniz diye öneride bulunurum. Hepimiz bir araya gelsek, herkese aynı soruları sorsanız, herkesin anlattığını anında diğer rekabet ettiğimiz arkadaşlara da sorabilirsiniz derim. Bizim de birbirimize sorularımız olabilir siz de bu soru cevaplardan maksimum derecede istifade edebilirsiniz derim. Ama bu güne kadar bunu kabul eden çıkmadı. Hatta insanlar ürünleri neye göre değerlendirdiklerini bile açıklamaktan çekiniyorlar. Gelişmiş ülkelerde proje yapanlar onların notlama ve değerlendirme dokümanlarını paylaştıklarını hatırlasınlar. Gelişmiş ülkelerde tekliflerin sonucunda işi alsanız da almasanız da size hem teknik hem de toplam puanınız gelir. ŞEFFAFLIK
ABD’de Watergate Skandalı sonrası oluşan toplumsal kızgınlık ve kargaşa sonrası Kongre gizliliğe, devlet sırrına dayalı istismarları önlemeye yönelik “Gün Işığında Yönetim Yasası” (The Government in the Sunshine Act) çıkarmıştır.
Bu yasa üç temel unsuru vurgulamaktadır.
1. Karar alma süreçlerinin önceden belli olan usul ve esaslara göre yürütülmesi
2. İdare dışındakilerin yönetimin elinde bulunan ve gizliliği olmayan bilgi ve belgelere kolayca ulaşabilmesi, yani “bilgi edinme özgürlüğü”
3. Vatandaşın katılımını kolaylaştıracak şekilde idarenin “aleni”, yani açık olması.
Yine benzer şekilde şeffaflık ve açıklık AB’nin temel ilkelerindendir.
Şeffaflığın kaybolduğu toplumlarda ilk beliren davranışlardan biri de, üretimden kopuş ve herkesin satış tarafına kaymasıdır.
Bütün semavi dinlerde ve bütün öğretilerde benzer emirlerler olduğuna eminim. Ben Müslümanlara bir örnek vereyim:
Hazreti Peygamberin (SAV) karşılaştığı arkadaşları kötü düşünmesin diye eşinin yüzüne işaret edip “bakın eşim” demesi şeffaflıktır. Bu o kadar büyük bir şeffaflıktır ki, görmediklerine iman ettiren bir peygamberdir o.
Bir Tel Kopar Ahenk Ebediyen Kesilir
Namık Kemal Beyatlı
Referanslar
