Rüşvetin Yoğun Olduğu Ekonomilerde Rekabet
Rüşvet neleri kapsar? Haksız bir menfaat elde etmek için kişilere çıkar sağlama; lehe hüküm vermesi için hâkime verilen mal veya para; başkasının malını haksızlıkla yeme yollarından biri. Hak edilmeyen bir menfaat ele geçirilmek veya başkasının hakkına tecâvüz rüşvettir.
Mal veya hizmetini satarken birilerine maddi veya manevi menfaat karışığında mal satmak rüşvet vermektir. İşin ehline verilmediği her durum da bir rüşvet alış-veriş ilişkisidir.
Rüşvetin yaygın olduğu ekonomilerde “rekabet bozulur”.
Türkiye’deki en yaygın yolsuzluk türü rüşvet olarak tespit edilmiştir. Uluslararası Şeffaflık Derneği’nin 2019 yılında yayınladığı Yolsuzluk Endeksine göre Türkiye, yolsuzluğun en çok yaşandığı 180 ülke arasında 91. sırada bulunmaktadır.1 Açıklamaya göre Türkiye 2013–2019 yılları arasında en çok düşüş yaşayan üç ülkeden biri olmakla birlikte, bu süre çerçevesinde 11 puan kaybederek 38 sıra gerilemiş bulunmaktadır [1].
Wang An Shih, yolsuzluğun sebebini iki faktöre bağlar: Kötü insan ve kötü kanun [2].
Böyle bir ortamın olduğu ekonomilerde işleri hak edenler değil rüşvet vermeyi becerenler!! ön plana çıkar.
Rüşvetle:
- Aynı bütçe ile alınabilecek en iyi hizmet veya ürün yerine rüşvet vereni tercih edenler
- İşe yaramaz hizmete veya ürüne rüşvetle referans olanlar
- On liralık ürünü yüz liraya alıp aradakini paylaşanlar
- Hiç bilmediği bir hizmet veya ürünü rüşvet aldığı için değerlendirmiş gibi yapıp tercih edenler
- İşi ehline vermeyenler
oldukça işine doğru yapanların haklı rekabeti boşa gidip, ekonomik ve ardından da toplumsal yıkıma yol açacaktır.
Rüşvet bütün toplumlarda gözüken bir hastalık olmakla birlikte bazı toplumlar yasalar ile bunu engellemeye çalışır ve rüşvetin üzerine giderken [3] bazı toplumlarda mücadele ediyormuş gibi görünüp rüşvete yol verir. Bunlar dürüstlüğü cezalandıran toplumlardır.
A’râf Suresi 82. Ayet: Buna kavminin cevabı sadece: “Lût ailesini memleketinizden çıkarın; baksanıza onlar (bizim yaptıklarımızdan) temiz kalmak isteyen insanlarmış!” demelerinden ibaret oldu.
Yolsuzluk ve rüşvetin yoğun olduğu ekonomilerde, ehliyet ve liyakat önemsizleşir. Bu ekonomilerde haksız rekabet olur ve işini iyi yapan ve rüşvete uzak firmaların hak ettiği ekonomik ve sosyal seviye gelmesi imkansız olmasa da çok çok zorlaşır. Kendi çöplüğünde ötemeyen horozun başkasının çöplüğünde de ötemeyeceğinden hareketle bu tür global olma liyakati olan firmaların önü bu rüşvetler yüzünden kapanır veya harcamaları gereken emek, enerji ve para çok artar.
Bütün bunlar sonucunda ekonomi katma değer üretemez hale gelir.
Allah’ın laneti rüşvet veren ve alan üzerinedir.” (İbn Mâce, Ahkâm 2)
Referanslar
- Uluslararası Şeffaflık Derneği, “Yolsuzluk Algı Endeksi 2019” [2020] Erişim: https://www.seffaflik.org/2018- yolsuzluk-algi-endeksi-aciklandi/
- https://www.tepav.org.tr/upload/files/1313475413-4.Bir_Olgu_Olarak_Yolsuzluk_Nedenler__Etkiler__Cozum_Onerileri.pdf
- https://www.cnnturk.com/teknoloji/ericsson-rusvet-verdi-abd-sirketleri-magdur-oldu
